Γάμος στην αρχαία Αθήνα

Γάμος στην αρχαία Αθήνα

Πολλά στοιχεία από την τελετή που χρησιμοποιούσαν στην αρχαία Αθήνα για τον γάμο τα βλέπουμε και σήμερα αλλά ευτυχώς αρκετά από αυτά έχουν εξαλειφτεί πλέον στις μέρες μας. Η προίκα, η μονομερής μονογαμία αλλά και το συνοικέσιο χωρίς την συγκατάθεση της νύφης έχουν μείνει στο παρελθόν, αλλά ο αρραβώνας (αν και όχι με την ακριβή του έννοια και διαδικασία), το γλέντι και η παράδοση της νύφης είναι έθιμα που έχουν παραμείνει μέχρι και σήμερα.

Κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν θα δούμε την διαδικασία αυτής της τελετής από την αρχή και ο καθένας θα συμφωνήσει ή θα διαφωνήσει με την ποιότητα της εξέλιξης που είχε αυτή η παράδοση.

Για να παντρευτεί κάποιος στην αρχαία Αθήνα έπρεπε να έχει την συγκατάθεση των γονιών του, των γονιών της νύφης όπως και των πολιτικών αρχών της πόλης καθώς δεν είχε την δυνατότητα να παντρευτεί γυναίκα που δεν ήταν Αθηναία. Μπορούσε να έχει την νόμιμη σύζυγό του αλλά και παλλακίδες (σκλάβες από όποια περιοχή ήθελε) ακόμη και μέσα στο ίδιο σπίτι.  Ο σύζυγος μπορούσε να χωρίσει και να διώξει από το σπίτι την γυναίκα του όποτε ήθελε, ακόμη και χωρίς λόγο, ενώ η γυναίκα δεν μπορούσε να πάρει διαζύγιο χωρίς πολύ σοβαρό λόγο. Η απιστία δεν ήταν λόγος διαζυγίου για την γυναίκα αλλά για τον άντρα ήταν θέμα τιμής μιας και αν δεν χώριζε την άπιστη έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα. Ο γάμος δεν είχε θρησκευτικό χαρακτήρα, αλλά οι μελλόνυμφοι και οι οικογένειές τους έκαναν θυσίες στους θεούς για να κερδίσει το ζευγάρι την προστασία τους, ώστε να έχουν ευημερία, υγεία και τύχη στη νέα τους οικογένεια. Για μεγαλύτερη ευημερία οι γάμοι τελούνταν από τα μέσα του Γενάρη μέχρι τα μέσα του Φλεβάρη, μήνες κατά τους οποίους είχε τελέσει και η Ήρα με τον Δία τον γάμο τους και πλέον ήταν περίοδος αφιερωμένη στην Ήρα την θεά του γάμου και της οικογένειας.

Η τελετή του γάμου ήταν τριήμερη και αποτελούνταν από τις εξής τρεις φάσεις: τον αρραβώνα που λεγόταν προαύλια ή προγάμια, τον κυρίως γάμο και τα επαύλια.

Όταν ο νέος, από τα 16 μέχρι και μετά τα 30, ήθελε να παντρευτεί κάποια κοπέλα μπορούσε να πάει με την προξενήτρα και τους γονείς του, ή χωρίς αυτούς αν ήταν ενήλικας, και να την ζητήσει. Η προίκα ήταν αυτό που καθόριζε την τελική απόφαση και ο όγκος της υπολογιζόταν αναλόγως του ύψους που είχε η περιουσία του πατέρα της νύφης. Για τον λόγο αυτό, όταν η νύφη ήταν από πλούσια οικογένεια ο πατέρας της έθετε όρους ή και αγώνες προκειμένου να μπορέσει να αναδειχθεί ανάμεσα στους επίδοξους μνηστήρες ο καλύτερος και πιο ικανός για την θυγατέρα του. Ο γαμπρός έπρεπε να καταβάλει μια εγγύηση σε χρηματική μορφή ή και με ζώα, για να επιβεβαιωθεί ο γάμος, το ίδιο έκανε και ο πατέρας της νύφης, ο λεγόμενος αρραβώνας, λέξη που χρησιμοποιούμε ακόμη και στις μέρες μας για την συμφωνία του γάμου. Σε περίπτωση που ο γάμος δεν γινόταν, τότε η εγγύηση αυτή δινόταν πίσω αλλά πολλαπλάσια της αρχικής κατάθεσης. Οι γυναίκες δεν είχαν κανένα λόγο επί του θέματος, τον σύζυγό τους τον έβλεπαν ακόμη και μετά την τελετή όταν την πήγαιναν τελικά οι συγγενείς της στο σπίτι του για να την παραδώσουν, γι’ αυτό και στον αρραβώνα δεν ήταν ανάγκη να είναι παρούσα.

Την ημέρα δεύτερη μέρα της τελετής, την ημέρα του κυρίως γάμου γινόταν ένα μεγάλο γλέντι στο σπίτι της νύφης όπου μετά το φαγοπότι οι συγγενείς της την πήγαιναν με άμαξα στο σπίτι του. Πολλές φορές αυτή ήταν και η πρώτη φορά που έβλεπε η νύφη τον γαμπρό. Την τρίτη μέρα η νύφη παρουσιαζόταν στους γονείς και τους συγγενείς του γαμπρού και δεχόταν τα δώρα τους.

Η λέξη ¨παντρεμένη¨ προέρχεται από την λέξη ¨υπανδρεμένη¨ που σημαίνει ¨υπό τον άνδρα¨ λέξη που χρησιμοποιούσαν για τις γυναίκες μετά τον γάμο τους και έδειχνε αυτό ακριβώς που ίσχυε, ότι η γυναίκα αυτή πλέον ήταν υπό του άντρα της.

Τα παιδιά που έπαιρναν το όνομα και τα κοινωνικά δικαιώματα του άντρα ήταν αυτά που γεννιούνταν μέσα σε γάμο, τα νόθα δεν είχαν δικαιώματα, αν όμως η νόμιμη σύζυγός του δεν έκανε παιδιά ή έκανε μόνο κορίτσια, τότε μπορούσε να ορίσει κληρονόμο τον γιό του που είχε αποκτήσει με κάποια ερωμένη.

Πολλές φορές οι σύζυγοι δεν συναντιούνταν καθόλου στο σπίτι μιας και ο άντρας είχε τις κοινωνικές του υποχρεώσεις και την δουλειά του όλη μέρα, ενώ η γυναίκα έμενε κλεισμένη στο σπίτι και δεν έβγαινε χωρίς συνοδεία.

Τα παραπάνω ήταν τα χαρακτηριστικά του γάμου μεταξύ αριστοκρατών, η καθημερινότητα και οι υποχρεώσεις ήταν διαφορετικές και πιο απλές για τους απλούς πολίτες της πόλης.  Άρα μήπως την μεγάλη δυσκολία την προκαλούσε ανέκαθεν η κοινωνική θέση και όχι η εποχή ή τα έθιμα και οι παραδόσεις της;

Συντάκτης: Ελένη Μπάιλα
Φωτογραφία: pronews.gr

Δεξίωση

Νύφη

Γαμπρός

Νυφικά

Φωτογράφηση

Ανθοστολισμοί

Μπομπονιέρες

Προσκλητήρια

Στέφανα

Κοσμήματα

Οργάνωση Γάμου

Γαμήλια Ταξίδια

Περισσότερα για το γάμο